De binnenstad van Eindhoven voorbereiden op uitrol van digitale infrastructuur

Onderzoek Toekomstbestendige ondergrond en bovengrond

Opdrachtgever: Gemeente Eindhoven

september 2019 – januari 2020

Voor de gemeente Eindhoven deed Stratix onderzoek naar de ondergrondse infrastructuur in het centrum van de stad.

De binnenstad van Eindhoven ondergaat in de komende jaren een metamorfose. Het stationsgebied wordt een nieuw economisch centrum van de stad met veel hoogbouw. De gemeente nam zich voor om de belangrijke straten Stratumseind en Rechtestraat op de schop te nemen. De bestrating wordt volledig vernieuwd en zowel ondergronds als bovengronds worden vernieuwingen doorgevoerd. Deze drukke uitgaans- en winkelstraten zijn de eerste straten die worden vernieuwd. Zij zullen het voorbeeld zijn voor de vernieuwing van de andere straten. Bovengronds krijgen de straten een gelijkvloerse stoep-straat-stoep indeling begrenst door banden in natuursteun. De “stoep” is van een nieuwe betonnen Eindhovense steen en de “straat” in het midden van asfalt of een vergelijkbaar materiaal. De ondergrond van Stratumseind en Rechtestraat zal ingrijpend veranderd worden. Het riool wordt vervangen door twee gescheiden circuits, met een klimaatadaptief watersysteem en er komen veel bomen en beplanting en ook zal het straatmeubilair worden vernieuwd. Het is daardoor een geschikt moment om te kijken of de ondergrond opnieuw geordend kan worden en of er “slim graafwerk” gerealiseerd kan worden. Hiermee wordt bedoeld om geplande werkzaamheden naar voren te halen, ondergrondse netwerken anders in te richten of om buis en tunnelconstructies te realiseren.

Een complicatie bij de vernieuwing van deze twee straten en waarschijnlijk ook de rest van de binnenstad is dat de uitrol van FTTH en 5G waarschijnlijk extra antennes en glasvezelaansluitingen in het centrum zullen vereisen. De timing van de uitrol van deze technieken is echter gepland vanaf eind 2020. Worstcasescenario is dat de nieuwe bestrating van de binnenstad er goed en wel in ligt en dat de straat dan alsnog (meermaals) open moet om glasvezel aan te leggen (bijvoorbeeld voor de 5G infrastructuur, Fiber to the Home, Smart City, etc.). De gemeente zou het liefst willen dat er na de vernieuwing van de binnenstad graafrust heerst en de grond niet meer open hoeft.

Stratix kreeg de vraag om te onderzoeken op welke wijze de ondergrond van het centrum van Eindhoven “slim” klaar gemaakt kon worden voor de toekomst. Hiervoor onderzocht Stratix welke infrastructuur nu al aanwezig is en ontwikkelingen er in de komende jaren in de ondergrond te verwachten zijn voor bijvoorbeeld telecom, energietransitie en klimaatadaptatie. Daarna onderzochten we welke technieken er zijn om sleufloos nieuw ondergrondse infrastructuur te realiseren of om vooraf infrastructuur (ducts, buizen, tunnels) te leggen die later gebruikt kunnen worden voor nieuwe infrastructuur en de beleidsmatige en juridische mogelijkheden die de gemeente heeft om het gebruik hiervan af te dwingen bij marktpartijen. Uit deze analyse kwamen een aantal strategische opties en een advies over de te maken keuzen.

Stratix kwam na onderzoek met een opvallend resultaat: Voor het graven in de binnenstad van Eindhoven is geen pasklare innovatie beschikbaar. De gemeente zal ervan uit moeten gaan dat de grond regelmatig open zal gaan. De ondergrond van het centrum en specifiek de Rechtestraat en Stratumseind is te complex en onzeker, er zijn nog te veel wijzigingen in gebruik en bebouwing te verwachten en de werkzaamheden die gepland zijn, zijn te ingrijpend. Het zijn niet alleen nuts- en telecombedrijven die graven, ook de gemeente zelf heeft veel graafacties in deze straten. Een combinatie van maatregelen kan helpen om later graafwerkzaamheden te beperken. Een oplossing om verstoring van de asfaltstrook te voorkomen is het zaak om elke 25 meter ducts kruislings onder de strook door te leggen en gebruik daarvan verplicht te stellen. Het belangrijkste advies is echter om veel en frequent overleg te hebben met de eigenaren van infrastructuren (ook die binnen de gemeente). Het klinkt als een standaard polderoplossing, maar het zal in de praktijk het meest praktisch blijken. Concreet betekent dit dat de gemeente nu in overleg moet met alle netwerkeigenaren over de vernieuwing van de binnenstad. Aan aanbieders van FTTH zal gevraagd moeten worden om zoveel mogelijk nu hun werkzaamheden te doen.

Michiel Oomen, opdrachtgever namens de gemeente Eindhoven, was tevreden met de uitkomsten van het onderzoek. Door het onderzoek heeft de gemeente meer inzicht gekregen in de (on)mogelijkheden om in de komende projecten te anticiperen op de toekomstige digitale ontwikkelingen zoals 5G. Het heeft onder andere laten zien dat ‘slimme’ oplossingen waarbij vooraf ducts of buizen gelegd worden, in deze context te beperkt bruikbaar zijn. Voor de gemeente is het jammer dat de gehoopte oplossing die veel graafwerk in de komende jaren voorkomt niet bestaat, maar het laat ook zien waarom er een goede regie, coördinatie en frequent overleg nodig is.

Lees het Stratix rapport hier