Scenario-analyse is iets anders dan het voorspellen van de toekomst. Het is ook geen methode om een gewenst toekomstbeeld waarheid te laten worden. Wat is het dan wel en hoe kunt u het inzetten voor de strategievorming van uw organisatie?
Oorsprong scenario-analyse
De scenario-analyse is bedoeld voor complexe vraagstukken met een lange termijn en grote impact. Onderzoeksbureau RAND heeft de methode in de jaren ’50 ontwikkeld voor de Amerikaanse strijdkrachten in de Koude Oorlog.
Koninklijke Shell stond eind van de vorige eeuw voor een grote uitdaging in een onzekere toekomst. Grondstoffen dreigden op te raken en de vraag ernaar werd almaar groter door groeiende welvaart. Het heeft de scenario-analyse methode doorontwikkeld en ingezet voor strategievorming.
Scenario-analyse is niet: voorspellen of forecasting
Bij toekomstscenario’s en scenarioplanning denkt men doorgaans aan prognose-scenario’s of forecasting. Via trendanalyse (extrapolatie) met ‘variatie’ vanuit een factorenmodel en maximum en minimum-casussen komt men tot een voorspelling. Dit is een methode die men gebruikt bij de voorspelling van het weer voor de komende weken. Denk bijvoorbeeld aan ‘de pluim’ van het KNMI.
Voor de relatief korte termijn, en bij relatief weinig veranderende omgevingsfactoren in de context, komt men met deze methode doorgaans wel tot realistische resultaten; tactisch en operationeel bruikbaar. In de sector digitale infrastructuren, waarin wij onderzoeken en adviseren, blijken de resultaten van kwantitatieve prognosemodellen voor de langere termijn echter zelden bruikbaar.
De introductie van een nieuwe technologie of andere gebruiksmogelijkheden kunnen leiden tot een heel andere (afzet)markt. De COVID-crisis van 2020-2021 en de huidige geopolitieke situatie die mogelijk leidt tot een handelsoorlog zijn invloedfactoren waar bijna geen organisatie rekening mee hield. Toch zijn ze werkelijkheid geworden.
Wat is scenario-analyse?
Scenario-analyse geeft een organisatie de tools om de blik te verbreden en beter te kunnen anticiperen op het onvoorziene en het ‘onmogelijke’. Een belangrijk onderdeel ervan is ‘backcasting’, terugredeneren vanuit een hypothetische toekomst:
“We leven nu in het jaar 2040. Wat is er gebeurd dat maakt dat we in de huidige omstandigheden verkeren?”
En vervolgens beantwoorden we de vraag:
“Welke beleidsopties kunnen we in elk scenario inzetten?”
Stratix heeft veel ervaring met scenario-analyse. Vanaf de oprichting in 1990 heeft ons bureau onder oud-partner Herman Rottinghuis vijftien jaar lang het Europees secretariaat gevoerd van de Stichting die deze methode van Toekomstverkenning in Europa bevorderde. In onze adviespraktijk hebben wij met scenario-analyse veel organisaties geholpen hun strategie vorm te geven.
Meer weten over scenario-analyse in de praktijk? Neem contact met ons op en we verkennen vrijblijvend met u de mogelijkheden.
