Stel, morgen valt in heel Nederland de stroom uit, welke onderdelen van de samenleving moeten we dan, koste wat het kost, draaiende houden? Voor dergelijke scenario’s, voor rampen en voor andere dreigingen die de samenleving kunnen ontwrichten, is vastgesteld wat voor Nederland ‘vitale’ processen en diensten zijn. Deze zijn gedefinieerd als processen en diensten ‘waarbij bij verstoring, uitval of manipulatie dermate ernstige gevolgen kunnen optreden dat deze de nationale veiligheid kunnen schaden’.
Criteria voor vitaliteit
Om te beoordelen of een dienst of proces vitaal is worden criteria vastgesteld. Deze criteria zijn gebaseerd op de impact die uitval van een bepaald proces of dienst kan hebben. Deze impact kan op verschillende gebieden zijn, onder andere de territoriale veiligheid, fysieke veiligheid (doden en gewonden) en politieke stabiliteit zijn vastgesteld als Nationaal Veiligheidsbelang. Goede criteria dienen kenbaar (zichtbaar, begrijpelijk en dus ‘te kennen’) en meetbaar zijn (anders is er geen grens vast te stellen voor een vitaalbeoordeling).
Figuur 1: Veiligheidsbelangen Nederland (vrij naar: Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden (NCTV))
Cascade-effecten bij uitval van infrastructuur
Naast directe effecten van uitval zijn er ook indirecte-, oftewel cascade-effecten. Zo zorgt stroomuitval ervoor dat communicatienetwerken na een tijdje uitvallen, en zorgt de uitval van die netwerken er ook voor dat communicatie voor hulpdiensten moeilijker verloopt. Deze effecten zijn moeilijk kenbaar en meetbaar en zodoende niet erg geschikt om als criteria te gebruiken. De digitale infrastructuur is bij uitstek een sector waarin uitval weinig directe impact op de vastgestelde veiligheidsbelangen heeft, maar wel veel cascade-effecten tot gevolg heeft. Daardoor is het lastig om directe, meetbare en kenbare criteria vast te stellen op soortgelijke wijze als bij andere sectoren.
Ervaring met vitaalbepaling
Stratix heeft ervaring met het uitvoeren van vitaalbeoordelingen binnen de digitale infrastructuur. Zo verscheen in 2020 het rapport ‘Datacenters Vitaal?’, uitgevoerd in opdracht van het (toenmalige) Agentschap Telecom. Hierin stelt Stratix op basis van marktonderzoek een model voor met alternatieve criteria die reden kunnen zijn om datacenters als vitaal te beschouwen. Ook recenter heeft Stratix voor verschillende opdrachtgevers projecten uitgevoerd op het gebied van kwetsbaarheid, cyberveiligheid, en het bepalen van criteria om onderdelen van de digitale infrastructuur al dan niet als ‘vitaal’ te bestempelen.
